Een groen en leefbaar Den Bosch

Pas als we durven te denken vanuit het meest kwetsbare – dieren, natuur en milieu – zullen we in staat zijn om de noodzakelijke veranderingen door te voeren die het mogelijk maken om te blijven leven op deze prachtige planeet. De belangrijkste maatregel om de crises te keren is het verkleinen van onze ecologische voetafdruk. Dit vraagt om een allesomvattende aanpak: één waarbij klimaatplannen gecombineerd worden met maatregelen voor behoud en herstel van biodiversiteit. Dat doen we samen met inwoners en bedrijven. Zo kunnen we genieten van meer natuur, een fijnere en schonere woonomgeving, en minder uitstoot van verkeer en landbouw. We maken van een min-min situatie een win-win situatie.

• Voor alle klimaatplannen wordt zo vroeg mogelijk in het proces een natuurtoets uitgevoerd, om kansen te benutten en bedreigingen voor aanwezige planten en dieren te voorkomen.

• Bouwplannen krijgen van de gemeente een CO2-budget wat betekent dat er een limiet wordt gesteld aan de hoeveelheid uit te stoten broeikasgassen om zo binnen de 1,5 graad doelstelling te blijven.

• De gemeente beschermt bestaande bomen en plant daarnaast extra bomen om langdurig CO₂ op te vangen, het liefst in de vorm van bossen.

• De gemeente werkt niet mee aan de kunstmatige (ondergrondse) opslag van CO₂.

• De aangekondigde Omgevingswet biedt onvoldoende waarborgen voor onder andere klimaat, milieu, gezondheid, natuur en dieren. Als deze wet er toch komt moet de bescherming van kwetsbare waarden goed geborgd worden. In omgevingsvisies heeft de aanpak van de klimaat- en biodiversiteitscrisis de hoogste prioriteit voor de gemeente.

• De stem van omwonenden en de belangen van natuur, dieren, biodiversiteit en het klimaat worden stevig verankerd in de participatieprocessen bij nieuwe ontwikkelingen.

• Windmolens in de Rosmalense polder worden alleen geplaatst buiten gebieden die belangrijk zijn voor dieren, zoals vogels en vleermuizen.
• De gemeente onderzoekt of bij bestaande windmolens en bij vervanging van bestaande windmolens extra maatregelen genomen kunnen worden om de ecologische impact te verminderen.

De beste plek om de wereld te verbeteren is dichtbij huis, in onze eigen gemeente. Den Bosch kan en moet zelf veel doen, maar kan het niet alleen. De gemeente moet zich stevig gaan verzetten tegen de laksheid van de Rijksoverheid om klimaatverandering en het verlies van biodiversiteit echt aan te pakken. Tegelijkertijd worden lokaal de nodige maatregelen genomen.

• Den Bosch roept de klimaat- en biodiversiteitscrisis uit. Er komt een ambitieus klimaatplan met bijbehorend budget. Er komen concrete, afrekenbare tussendoelen en snelle bijstelling als die doelen niet gehaald dreigen te worden. Ook wordt er een biodiversiteitsherstelplan opgesteld.
• Uiterlijk in 2030 is Den Bosch klimaatneutraal en zet het zich in op herstel van biodiversiteit en behouden, beschermen en uitbreiden van robuuste en verbonden natuur.

• Er komt een wethouder voor Klimaat & Biodiversiteit.

• Al het beleid wordt getoetst op duurzaamheid in een duurzaamheidsparagraaf, waarin de gevolgen voor dieren, natuur, milieu en klimaat staan omschreven.

• De gemeente heeft deskundige werknemers in dienst op het gebied van klimaat, dierenwelzijn, milieu, natuur, maatschappelijk verantwoord inkopen en biodiversiteit. Deze kennis wordt actief gedeeld met partners en netwerken van de gemeente.

• Den Bosch eist scherpere wettelijke maatregelen van het Rijk, waaronder strengere uitstooteisen voor bedrijven en natuurinclusieve en energiepositieve nieuwbouw. Gemeenten moeten meer mogelijkheden krijgen om vervuilende bedrijven aan te pakken en te weren.

• Er komt een expertisecentrum Biodiversiteit en Duurzaamheid waar inwoners en bedrijven gratis en onafhankelijk advies kunnen vragen.

• Den Bosch heeft medewerkers beschikbaar die huurders ondersteunen bij het laten aanbrengen van energiebesparende maatregelen, dit in overleg met de verhuurder of desnoods met tussenkomst van de huurcommissie. Woningeigenaren, VvE's en bedrijven kunnen via de website/loket van gemeente worden verwezen naar energie-adviseurs in de regio.

• Een team van deskundige en inspirerende klimaatcoaches staat klaar om inwoners en bedrijven te informeren, te enthousiasmeren en te helpen bij verduurzaming. Zij verstrekken gratis energiescans en meten de ecologische voetafdruk van inwoners en bedrijven.

• Iedere wijk en dorp heeft een eigen karakter en specifieke uitdagingen. Daarom maakt de gemeente in samenwerking met inwoners en relevante partners per wijk een concreet transitieplan. Hierin staan plannen voor energiebesparing en de opwekking en opslag van duurzame energie en warmte. Tegelijkertijd wordt gekeken hoe de biodiversiteit van de buurt versterkt kan worden. De proeftuinen voor de warmtetransitie waaronder 't Zand en de Buitenpepers worden uitgebreid naar de overige wijken en dorpen. Tegelijkertijd wordt gekeken naar hoe de biodiversiteit van de buurt versterkt kan worden.

• De transitie naar een klimaatneutraal Den Bosch in 2030 geven we samen vorm. De gemeente stelt een, geloot en representatief voor inwoners van de gemeente, burgerberaad in waarbij inwoners, met ondersteuning van experts en creatievelingen, het gemeentebestuur adviseren over het klimaatbeleid. Deelnemers worden hiervoor zeer billijk betaald.
• Er komt een informatief kunstwerk, bijvoorbeeld een CO2-bespaarmeter op een opvallende plek, gemaakt door een Bossche kunstenaar in samenwerking met klimaatwetenschappers.
• De gemeente maakt zich hard om de asfaltcentrale aan de Veemarktkade zo spoedig mogelijk te sluiten. De centrale is vervuilend, stoot schadelijke stoffen uit en staat te dicht bij woonwijken zoals de Kruiskamp, de Schutkamp, Boschveld en Orthen.
• Autoverschrotingsbedrijf AVI wordt zo snel mogelijk gesloten in verband met veelvuldig voorkomende branden die milieuschade veroorzaken en de volksgezondheid in gevaar brengen.

De Partij voor de Dieren wil meer ruimte voor natuur en biodiversiteit. Helaas is de realiteit het tegenovergestelde. Bomen worden nog steeds op grote schaal gekapt. Een boom haalt CO₂ uit de lucht, bevordert biodiversiteit, heeft een dempend effect bij wateroverlast en droogte en werkt bij hitte net zo verkoelend als tien energieslurpende airco’s. Het beste moment om een boom te planten is twintig jaar geleden. Het één na beste moment is vandaag.

• We zorgen voor meer natuur in en om gemeente. Verbindingen tussen groene gebieden binnen de stad en het groene buitengebied worden aangelegd of versterkt. Zo wordt de natuur robuust en kunnen kwetsbare ecosystemen, zoals vogel- en insectenpopulaties, zich herstellen.

• Bescherming van bestaande natuurwaarden is noodzakelijk om Den Bosch ecologisch waardevol te houden. De gemeente benoemt daarom ecologische ‘hotspots’ in een natuurverordening, die voorziet in bescherming van deze locaties bij ruimtelijke ontwikkelingen.

• Niet bouwen in het groen! Om Den Bosch leefbaar te houden koesteren we het bestaande groen. Bij aanleg van nieuwe woonwijken of bedrijventerreinen wordt altijd evenredig extra groen aangelegd. Bij de renovatie of aanpassingen van wijken wordt er meer groen aangelegd. In het groen wordt niet gebouwd, in het Prins Hendrikpark en Annapark wordt dan ook niet gebouwd.

• Kappen met kappen! We scherpen criteria voor kapvergunningen flink aan. De herplantplicht voor elke gekapte boom wordt aangescherpt en dit wordt strikter gehandhaafd. Illegale kap wordt zwaarder beboet. Bestaande bomen krijgen de ruimte en de juiste verzorging om te groeien en oud te worden.

• Den Bosch laat bij ruimtelijke ontwikkeling ecologisch onderzoek niet enkel uitvoeren in het kader van de Wet Natuurbescherming, maar ook in breder perspectief: een verkenning van overige plaatselijke natuurwaarden. In het ontwerpproces is expliciete aandacht voor kansen en bedreigingen voor plaatselijke natuurkwaliteit.

• Meten is weten. Daarom onderzoekt Den Bosch jaarlijks de aanwezigheid en spreiding van flora en fauna. Het beleid, van groenbeleid tot bouwvergunningen, wordt hierop afgestemd zodat de verscheidenheid en de staat van soorten gemonitord en beschermd kan worden.

• Er worden geen verstorende activiteiten gepland in of nabij natuurgebieden.

• Het is belangrijk dat mensen de natuur leren kennen en waarderen, maar recreatie en toerisme mogen nooit ten koste gaan van de natuur zelf. Er komen mensvrije zones in natuurgebieden in en om de stad. Dier en natuur hebben ook rust en beschermgebieden nodig. De natuur moet zich kunnen herstellen en ontwikkelen.

• Den Bosch erkent ecocide, de (grootschalige) beschadiging, vernietiging of het verlies van natuur en ecosystemen en bewaakt dit voor Den Bosch.

• Natuur verdient een stem en een eigen plek aan de onderhandelingstafel. We erkennen de principes van rechten voor de natuur en willen onderzoeken of we in Den Bosch, net als op plekken in andere landen, de natuur echt eigen rechten kunnen geven, bijvoorbeeld via rechtspersoonlijkheid.

• Het Sparrenburgbos wordt aangekocht door de gemeente om het gebied veilig te stellen van bebouwing en zodat de natuur verder ontwikkeld kan worden zoals beoogd in de natuurvisie en al is uitgevoerd in het omliggende gebied dat in bezit van de gemeente is.

• De platanen naast het spoor aan de Boschveldweg worden niet gekapt.

Mensen met natuur in hun directe omgeving voelen zich gelukkiger, zijn minder vaak ziek en hebben meer binding met hun buurt. De aanwezigheid van bijen, hommels en vlinders is een indicatie van de ecologische gezondheid van een buurt. Door het radicaal vergroenen van gebouwen, straten en pleinen wordt Den Bosch een betere plek voor mens en dier.

• In elke buurt komt meer groen, te beginnen in de meest versteende wijken en straten. Er komen volop bomen en struiken in de straten en speelnatuur voor kinderen. Parkeerplaatsen worden zoveel mogelijk veranderd in 'groene parkeerplaatsen'; dit wordt de norm bij nieuwe parkeerplaatsen. Elke gemeente moet voldoen aan de norm van minstens 50 m² kwalitatief groen per inwoner.

• We gaan alleen nog natuurinclusief bouwen en renoveren. De eisen hiervoor worden vastgelegd in bouwvergunningen en prestatieafspraken met woningcorporaties. Hierin wordt ook rekening gehouden met maatregelen ter behoeve van klimaatadaptatie. Bij nieuwe woningen of bedrijfspanden zijn groene daken en gevels de nieuwe standaard. We zorgen voor nestgelegenheid en slaap- en schuilplekken voor dieren.

• De openbare ruimte wordt natuurinclusief en klimaatadaptief ingericht door minder oppervlaktes te verharden en meer beplanting aan te leggen. Ook maken we gebruik van logische oplossingen zoals groene daken op bushokjes en groene gevels.

• We gaan via voorlichting en subsidies inwoners verder motiveren om hun tuinen te vergroenen. Denk hierbij aan het aanleggen van groene gevels, geveltuintjes en groene daken. Voor het opvangen van regenwater op eigen terrein ontvangen bewoners korting op de rioolheffing.
• Bij herinrichting van straten en stoepen worden standaard geveltuinen aangelegd waar mogelijk.
• Er wordt een grens gesteld aan de maximale hoeveelheid verharding in tuinen en op terreinen.

• Regenwater wordt zoveel mogelijk opgevangen in groene buffers of wadi’s. Den Bosch gaat zich inzetten om alle riooloverstorten te ontmantelen. Zo voorkomen we vervuiling van het oppervlaktewater.

• Groenambassadeurs motiveren en ondersteunen inwoners en scholen bij de aanleg van natuurspeelplaatsen, groene schoolpleinen, schooltuinen, groene daken en gevels, geveltuinen, voedselbossen, moestuinen en overige groene initiatieven van inwoners.

• Het aanbod aan en de diversiteit van voedsel voor wilde bijen, hommels en vlinders in het openbaar groen wordt vergroot. Tuinen, bermen, groenstroken, parken en boomspiegels worden ingezaaid met inheemse, biologische mengsels en beplant met waardevolle inheemse bloemen en heesters.

• De gemeente ontmoedigt de verkoop en het gebruik van gif (chemische pesticiden, herbiciden,insecticiden en fungiciden). Ze gebruikt hiervoor alle mogelijke wettelijke middelen en geeft voorlichting aan inwoners en bedrijven.

• Braakliggende terreinen zijn bij uitstek geschikt voor kleinschalige groene inwonersinitiatieven zoals stadslandbouw, natuurontwikkeling, collectief beheerde parken, natuurspeelplaatsen, tiny forests, bijenvelden, kinderspeelplaatsen, sportvoorzieningen, moestuinen of hondenuitlaatplekken. Daarnaast kan Den Bosch ervoor kiezen om braakliggend terrein te zien als tijdelijke natuur en vooral met rust te laten.

Ook in het buitengebied moet veel meer aandacht zijn voor vergroening en een natuurinclusieve, diervriendelijke inrichting van het land. We gaan boeren en andere landeigenaren helpen om een omslag te maken.

• Er wordt geen gif meer gebruikt. Boeren en andere landeigenaren worden ondersteund bij de omslag naar gifvrije landbouw, onder andere door deskundigheidsbevordering en convenanten. Teelt waarbij veel gif wordt gebruikt, zoals bij gangbare bloembollen, wordt verboden.

• Boeren en andere landeigenaren worden ondersteund bij de omslag naar biologische landbouw. Denk daarbij aan het versterken van bodemvruchtbaarheid en teelt zonder kunstmest. Landbouw wordt meer natuurinclusief door het aanleggen van houtwallen en het planten van struiken en bomen, bloemrijke akkerranden en kruidenrijke graslanden. Naast voorlichting en educatie speelt de gemeente ook een rol in het koppelen en verstrekken van subsidies en leningen om deze omslag te kunnen financieren.

• Monoculturen worden omgezet naar mengteelt met meer gewasdiversiteit. Geen groene biljartlakens met alleen maar Engels raaigras, maar bijvoorbeeld kruidenrijk grasland en wisselteelt in stroken. Dit versterkt de biodiversiteit en zorgt ervoor dat er minder last is van plagen zoals schimmels.

• Er wordt geïnvesteerd in alternatieven voor de conventionele landbouw, zoals voedselbossen, bio-vegan teelt zonder mest en kunstmest, permacultuur en microfarming.

• De stikstofuitstoot wordt flink verlaagd door minder vee te houden. Boeren worden gestimuleerd en geholpen om te stoppen met de veehouderij. Veehouders mogen niet uitbreiden en worden ondersteund bij drastisch verminderen van het aantal dieren dat wordt gefokt, gebruikt en gedood, verbeteren van het dierenwelzijn en de realisatie van natuurinclusieve kringloopveehouderij.

• Boeren worden gestimuleerd om plantaardige eiwitten te telen voor menselijke consumptie, in plaats van gewassen te laten groeien voor de vee-industrie.

• Om de gevolgen van klimaatverandering te beperken wordt aan boeren en andere landeigenaren gevraagd om meer water op te vangen voor droge perioden. Ook de teelt van klimaatbestendige gewassen, die goed bestand zijn tegen droge of erg natte perioden, wordt gestimuleerd. Onttrekking van grondwater wordt niet langer toegestaan als het grondwaterpeil te laag dreigt te worden.