Schrif­te­lijke vragen het ritme van de natuur en de planning van de maai­ma­chine

Indiendatum: 26 feb. 2024

Den Bosch, 26 februari 2024

Betreft: vragen ex art. 71 R.v.O.

Onderwerp: het ritme van de natuur en de planning van de maaimachine

Geacht college,

Twee weken geleden berichtte Nature Today[1] dat de bloeiperiode van planten momenteel een maand eerder start dan vijftig jaar geleden. Dit komt voornamelijk door stijgende temperaturen. Deze temperatuurstijging, en hiermee de vervroegde start van de bloeiperiode, zet door. Over deze maand februari geeft Weeronline[2] vervolgens aan dat dit nu al de warmste februari ooit gemeten is, 4 graden boven normaal.

De bloeiperiode van de natuur start steeds eerder en start daarmee niet meer op het “standaard” moment in het jaar. Deze start kan ook wisselend zijn en moeilijker te voorspellen zijn dan dat deze in het verleden was. Wanneer geen of onvoldoende rekening gehouden wordt met deze veranderingen in het ritme van de natuur, dan wordt de kans vergroot dat dieren en planten die bescherming genieten onder de Wet Natuurbescherming onbedoeld vermaaid worden.

Wij hebben hierover de volgende vragen aan u:

1. Houdt u (voldoende) rekening met deze veranderingen in het ritme van de natuur in het kader van het maaibeleid, zodat de kans op het onbedoeld vermaaien van dieren en van planten die bescherming genieten onder de Wet Natuurbescherming zo veel mogelijk geminimaliseerd wordt? Zo ja, kunt u aangeven op welke manier dit geborgd is? Zo nee, waarom niet en bent u bereid om hier meer op in te zetten en hoe gaat u dat doen?

Daarnaast valt het onze fractie op dat recent veel watergangen zijn gemaaid. Waterschap Aa en Maas is bevoegd gezag van deze watergangen, de gemeente Den Bosch voert het onderhoud aan de watergangen uit in opdracht van waterschap Aa en Maas en maakt samen met het waterschap afspraken over de gewenste inrichting en onderhoud van watergangen. Waterschap Aa en Maas heeft werkprotocollen[3] omtrent het maaibeleid.

Wij constateren dat er veel watergangen volledig zijn gemaaid, waar dit het maaien (minimaal) jaarlijks gebeurt en waar het riet volledig wordt weggemaaid, hier dus geen gefaseerd maaien plaatsvindt. Als voorbeeld hoe de sloot aan het Veldpad in Empel gemaaid is:

In de richtlijnen van Aa en Maas wordt o.a. aangegeven “We maaien niet meer dan nodig; zo voorkomen we onnodige schade aan flora en fauna en beheersen we de kosten.”. En er wordt aangegeven dat er een algemene zorgplicht geldt, waarover wordt aangegeven:

“De algemene zorgplicht geldt overal, dus ook op plaatsen waar het gebruik van de

gedragscode voor waterschappen niet nodig is, omdat juridisch beschermde soorten ontbreken. Voor het waterschap komt de algemene zorgplicht op het volgende neer:

• het in redelijkheid proberen te vermijden van activiteiten waarvan men weet of kan vermoeden dat deze nadelig zijn voor in het wild levende dieren en planten en hun directe leefomgeving;
• zorgen dat op hoofdlijnen bekend is waar in het beheergebied actuele natuurwaarden en bijzondere potenties aanwezig zijn;
• zorg besteden aan de instandhouding van soorten en hun leefgebieden (biodiversiteit).”

Ten aanzien van het maaien van zowel begroeiing onder als boven de waterlijn wordt in de richtlijn ook gestuurd op het rekening houden met beschermde diersoorten die hier leven.

Het valt ons op dat er op veel locaties (minimaal) jaarlijks al het riet wordt gemaaid. Dit terwijl het beter is om niet jaarlijks geheel te maaien[4]. Door niet alles weg te maaien wordt een mooie schuil- en broedplaats voor diverse vogels in het overgebleven riet geboden. Zonder deze beschutting zijn bijvoorbeeld jonge watervogels zoals eendenkuikens nadat zij uit het ei zijn gekomen vaak kansloos, hun kansen op overleving worden geminimaliseerd wanneer beschutting ontbreekt. Zij worden dan makkelijk slachtoffer van bijvoorbeeld roofvogels zoals de reiger.

Ook voor de soortenrijkdom van planten is het beter om niet jaarlijks alles in één keer te maaien. Als elk jaar al het riet wordt gemaaid gaat het dominant worden en hebben andere planten geen kans om zich goed te ontwikkelen. Door juist niet al het riet in één keer te maaien krijgen andere planten dan riet meer kans om zich te ontwikkelen.

Vanuit Kleurkeur wordt o.a. geadviseerd[5] om op het talud 15 tot 50 procent ongemaaid te laten, waarbij de afstand tussen de ongemaaide delen maximaal 500 meter is. Dit om te voorkomen dat talloze dieren, zoals sommige onderwaterfauna, grootschalig beheer niet overleven. Op het talud leeft bovenwaterfauna als wilde bijen, zweefvliegen en vlinders waarvoor gefaseerd beheer cruciaal is. Ook in het natte profiel van de watergang moet gefaseerd gemaaid worden en blijft bij een maaibeurt in ieder geval 10 à 25 procent ongemaaid.

Wij hebben hierover de volgende vragen aan u:

2. Klopt het dat het maaien van de sloten ook onder het onderhoud van de watergangen valt, wat de gemeente uitvoert in opdracht in van het waterschap?

3. Op welke manier wordt er geborgd dat de werkprotocollen zoals opgesteld door het waterschap gevolgd worden?

4. Hoe komt het dat we door de hele gemeente heen, ondanks de werkprotocollen van het waterschap, volledig kaal gemaaide sloten zien?

5. Bent u het met ons eens dat het niet ecologisch optimaal is en niet diervriendelijk om watergangen in volledigheid in één keer te maaien, maar dat gefaseerd maaien beter is, zowel voor de soorten rijkdom als wel vanuit diervriendelijk oogpunt? Indien ja, wat gaat u eraan doen om ervoor te zorgen dat in onze gemeente de watergangen gefaseerd en ecologisch gemaaid gaan worden en voorbeelden van volledig kaal gemaaide sloten tot het verleden behoren? Indien nee, waarom niet?

Wij kijken uit naar uw beantwoording, bij voorbaat dank.

Namens de fractie van Partij voor de Dieren,

Eileen Samshuijzen

[1] Nature Today | Begin lente een maand vroeger dan normaal door zeer hoge temperaturen

[2] https://www.weeronline.nl/nieuws/25-2-2024-warmste-februari-ooit-gemeten

[3] https://www.aaenmaas.nl/in-jouw-buurt/slootonderhoud/maaien/

[4] https://www.hhdelfland.nl/ontdek-werk/schoon-gezond-water/natuurvriendelijk-maaien-ecokleurenkoers/

[5] https://edepot.wur.nl/644795