Bespreeknotitie: vuurwerk, overlast & een vuurwerkverbod

Moties
Bespreeknotitie: vuurwerk, overlast & een vuurwerkverbod

30 juni 2022

Bespreeknotitie

Vuurwerk, overlast & een vuurwerkverbod

30 juni 2022

Aanleiding

Reeds op 14 februari 2019 brachten De Bossche Groenen een discussienotitie¹ in over vuurwerk en op 3 september 2020 is opnieuw een discussienotitie² over vuurwerk tijdens de jaarwisseling besproken, ditmaal ingebracht door het college. Ook de hieraan vooraf gaande jaren was vuurwerkoverlast een thema dat meerdere malen onderwerp van gesprek is geweest. De problematiek omtrent vuurwerk is echter nog altijd actueel en een permanent landelijk als wel lokaal vuurwerkverbod of andere nadere ingrijpende regulatie van vuurwerk is nog altijd niet aan de orde, t.a.v. een landelijk verbod lijkt de initiatiefwet³ in de Tweede Kamer op dit moment nog niet op een meerderheid te kunnen rekenen.

Eind 2017 concludeerde de Onderzoeksraad voor Veiligheid dat de viering van oud en nieuw op veel plaatsen in Nederland het onveiligste feest van het jaar is⁴ , deze situatie is tot op heden onveranderd. Het kabinet vindt dit niet acceptabel. De jaarwisseling zou voor iedereen een feestelijk evenement moeten zijn dat prettig is en veilig verloopt. De Bossche afdelingen van de Partij voor de Dieren en Volt en De Bossche Groenen kunnen zich hier volledig in vinden, een feestje is leuk, maar moet geen overlast en/of onveiligheid voor een ander, mens of dier, veroorzaken. Het gebruik van consumentenvuurwerk staat net zoals eerder in de commissie in 2019 en 2020 nog steeds ter discussie, omdat er enerzijds de nadrukkelijke wens is om het nieuwe jaar feestelijk, ongedwongen en met vuurwerk in te luiden en anderzijds de wens om letsel, overlast en onveiligheid weg te nemen.

Om letsel, milieuschade en een lappendeken aan lokale regelgeving te voorkomen, heeft een totaalverbod op het afsteken van vuurwerk voor heel Nederland de voorkeur. Zolang de landelijke overheid slechts aanstuurt op een gedeeltelijk verbod, kunnen we als lokale overheid niets anders doen dan lokale maatregelen treffen en de druk op de landelijke overheid opvoeren. Wanneer wij dit doen dan sluit Den Bosch zich hiermee aan bij de gemeenten die laten zien wat de meest verstandige weg is, en bij organisaties op het gebied van openbare orde en veiligheid, volksgezondheid, milieu en dierenwelzijn die zeggen dat een algeheel verbod beter is dan een deelverbod. Geen half werk dus.

Veilige, schone en feestelijke jaarwisseling

Het verbod op het afsteken van consumentenvuurwerk zorgt voor een feestelijke en veilige jaarwisseling voor alle Bosschenaren.

Overlast verminderen voor mens en dier

Vuurwerk zorgt voor problematiek en overlast voor mens en dier. We willen hulpverleners beter beschermen, vuurwerkslachtoffers voorkomen, longpatiënten een fijne jaarwisseling bieden en schade in de openbare ruimte en aan het milieu tegengaan. 42% van de slachtoffers van vuurwerk in 2021-2022 die op de spoedeisende eerste hulp terecht kwamen, kwam door vuurwerk wat zij niet zelf afgestoken hadden⁵. Er vallen dus veel onschuldige slachtoffers. Wilde dieren en met name vogels⁶ raken in paniek, zij zijn dagen lang bang en gestrest, ze lijden hier dermate ernstig onder dat de mate van ontregelt zijn voor hen de dood tot gevolg kan hebben⁷. Menig persoon die samenleeft met een huisdier zal het niet onbekend zijn dat huisdieren in veel gevallen erg bang zijn voor de knallen van vuurwerk en hier onder lijden op het moment dat vuurwerk wordt afgestoken, maar ook langdurige angst en blijvend letsel kunnen het gevolg zijn⁸. Ook zorgt de grote hoeveelheid vuurwerk die normaliter tijdens de jaarwisseling wordt afgestoken voor een flinke milieuverontreiniging, bijvoorbeeld door hoge fijnstofconcentraties die ontstaan bij het afsteken van het vuurwerk en zware metalen en plastic die in het milieu terecht komen⁹. Dit is slecht voor het milieu en de natuur en vormt hiermee een gezondheidsrisico voor mens en dier, maar ook een direct risico en overlast voor diegenen met longaandoeningen.

Alleen het verbieden van knalvuurwerk en vuurpijlen lost de problemen niet op

Consumenten mogen sinds 1 december 2020 een aantal vuurwerkproducten niet meer afsteken¹⁰. Dit verbod geldt voor vuurwerk uit de categorie F3, knalvuurwerk, knalstrengen, vuurpijlen en enkelschotsbuizen (single shots). Vuurwerkverkopers mogen deze producten niet meer op voorraad hebben. Experts wijzen erop dat ook siervuurwerk nog altijd gevaarlijk, onveilig, ongezond, milieuvervuilend en slecht voor dierenwelzijn is, en gebruikt kan worden om Bossche hulpverleners te belagen en onze leefomgeving (moedwillig) te beschadigen.

Een algeheel verbod op het afsteken van consumentenvuurwerk biedt een duidelijke en veilige norm voor iedereen

Het blijven toestaan van F2 vuurwerk en het verbod op F3 vuurwerk leidt in de praktijk tot lastige handhaving en een onduidelijk norm. Waar eindigt ‘knalvuurwerk’ of een ‘vuurpijl’, en begint ‘siervuurwerk’? Wanneer het vuurwerk op straat wordt afgestoken op een hectische nieuwjaarsnacht dan is het voor politie, handhaving en omstanders niet te onderscheiden. Een algeheel verbod op consumentenvuurwerk is duidelijk en veilig voor iedereen.

Er is nu voldoende maatschappelijk draagvlak

Uit de peiling van I&O Research van januari 2020 blijkt dat 65% van de Nederlanders voor een totaalverbod op consumentenvuurwerk is. In combinatie met een professionele vuurwerkshow is dit zelfs 69%¹¹. Ook een toenemend aantal organisaties steunt een vuurwerkverbod. Het draagvlak voor een verbod is kortom groot.

Geen nieuwe verkooppunten voor consumentenvuurwerk vergunnen

Wanneer we kunnen komen tot een verbod op het afsteken van consumentenvuurwerk dan is het belangrijk om ook stil te staan bij de verkooppunten. Nieuwe verkooppunten dienen voorkomen te worden en reeds bestaande/vergunde verkooppunten dienen zo veel mogelijk te verdwijnen om gelegenheid tot het (illegaal) afsteken van vuurwerk zo veel mogelijk te voorkomen.

Handhaving

Een totaal vuurwerkverbod leidt, in ieder geval de eerste jaren, tot een intensievere handhaving in de nacht van oud en nieuw en de dagen daarvoor. Wordt er geen extra handhaving ingezet dan heeft een verbod minder effect, zo laat ook de afgelopen jaarwisseling ons zien, met een materiële schaden geschat op € 110.000,-¹², bijzonderder veel overlast voor mensen en dieren en milieuschade. Extra inzet van toezicht en handhaving is nodig ten opzichte van de gebruikelijke inzet rond de jaarwisseling.

De extra uren aan het eind van het jaar levert voor toezicht en handhaving een piekbelasting in bezetting voor de laatste maand van het jaar op, die organisatorisch goed gepland en tijdig ingebed moet worden. Daarom is er dan ook noodzaak om, anders dan afgelopen jaar, tijdig tot het besluit van een vuurwerkverbod te komen. De rijksoverheid besloot tot het (tijdelijke) vuurwerkverbod voor de jaarwisseling 2021 – 2022 pas eind november 2021, een veel te late beslissing, die op dat moment handhaving, politie en gemeenten voor een erg lastige opgave stelde.

Communicatie en draagvlak

De erg late beslissing t.a.v. het landelijke vuurwerkverbod afgelopen jaar kwam tevens niet ten goede aan de communicatie en het draagvlak hiervoor. Dit is dan ook een cruciaal onderdeel van een succesvolle uitvoering van een gemeentelijk verbod op consumentenvuurwerk: tijdig, duidelijk en enthousiasmerend communiceren, inwoners meenemen in de noodzaak én enthousiasmeren over de alternatieven, die spectaculairder zijn dan consumentenvuurwerk.

Alternatieven

Wij zien drie alternatieven voor consumentenvuurwerk:

Drone- en/of lasershow(s) à op deze manier is er helemaal geen overlast en vervuiling, maar is er nog steeds een spectaculaire show te zien. Met een lasershow wordt er een nieuwe beleving voor oud en nieuw geboden waarbij er tegelijkertijd ook wordt vastgehouden aan het gevoel van spektakel rond de jaarwisseling. Er kunnen verschillende locaties binnen de gemeente, in stad, wijken en dorpen, worden gekozen voor een drone-en/of lasershow, om het voor alle inwoners toegankelijk te maken.
Centraal georganiseerde professionele vuurwerkshow(s) à op deze manier is er nog steeds mooi vuurwerk om te kijken, mooier zelfs dan consumentenvuurwerk. Het is veilig, er wordt aanzienlijk minder vuurwerk verbruikt en vindt plaats binnen een afgebakend tijdsvlak. Er kunnen verschillende locaties binnen de gemeente, in stad, wijken en dorpen, worden gekozen voor een vuurwerkshow, om het voor alle inwoners toegankelijk te maken.
Centraal georganiseerd vuurwerk door inwoners à per wijk en dorp kunnen inwoners een vergunning of ontheffing aanvragen om op één centraal punt in de wijk of het dorp een afgesproken hoeveelheid vuurwerk in een afgebakend tijdsvlak afsteken. Het afsteken van het vuurwerk gebeurt door één of twee aangewezen personen die van te voren vanuit de gemeente uitleg c.q. een cursus hebben gevolgd over het veilig omgaan met vuurwerk. Het opruimen van de vuurwerkresten komt onder verantwoordelijkheid van de initiatiefnemers van vergunning/ontheffing en er dient tijdig te worden opgeruimd om zo veel mogelijk uitspoeling in het milieu te voorkomen. Op deze manier behouden de wijken en dorpen zelf de regie, zijn de kosten voor de gemeente beperkt en is het ook hiermee voor handhaving en politie op voorhand duidelijk exact op welke plaatsen en vergunningen/ontheffingen zijn verleend en bevordert de regulatie de veiligheid en de hoeveelheid vuurwerk die er wordt afgestoken.

Vragen

De volgende vragen willen we aan onze collega`s voorleggen:

Bent u het met ons een dat er urgentie bestaat om tot een adequaat vuurwerkverbod te komen?

Wat is of zijn volgens u de beste alternatieven voor consumentenvuurwerk?

Wat is volgens u de beste manier op inwoners te betrekken bij een vuurwerkverbod en actief draagvlak voor dit verbod te creëren?

Wat is/zijn volgens u de beste manier(en) om de verkoop van consumentenvuurwerk zo veel mogelijk te voorkomen wanneer tot een permanent verbod op afsteken hiervan wordt gekomen?

Wat is of zijn volgens u de beste manier(en) om er voor te zorgen dat er daadwerkelijk geen consumentenvuurwerk wordt afgestoken wanneer tot een verbod op consumentenvuurwerk gekomen wordt?

Hoe kunnen we in samenspraak met de verkopers ervoor zorgen dat tijdig, voor zij hun voorraad bestelt hebben, de gevolgen van het vuurwerkverbod duidelijk in kaart zijn gebracht?

Fractie Partij voor de Dieren,

Eileen Samshuijzen

Fractie Volt,

Arjen van Silfhout

Fractie De Bossche Groenen,

Judith Hendrickx

¹https://denbosch.notubiz.nl/document/7276059/1/cdc7014f-fe56-4309-837e-4f089602b88b

²https://denbosch.notubiz.nl/document/9010695/1/3ae6e52a-10b1-4b3b-b467-b5f006eb3a5b

³https://www.tweedekamer.nl/debat_en_vergadering/commissievergaderingen/details?id=2022A01744

⁴https://www.onderzoeksraad.nl/nl/page/4730/veiligheidsrisico%E2%80%99s-jaarwisseling

⁵https://www.veiligheid.nl/.ibmmodres/domino/OpenAttachment/veiligheid/website.nsf/C1028530109B0A4CC12587C100418403/asset/Ongevallen%20met%20vuurwerk%20jaarwisseling%202021-2022.pdf

⁶https://www.researchgate.net/publication/337033058_Effects_of_Fireworks_on_Birds_-A_critical_Overview