Schriftelijke vragen risico's en effecten van de honingbij

Vragen
Schriftelijke vragen risico's en effecten van de honingbij

Vragen Antwoorden

Indiendatum: 19 mei 2022

Den Bosch, 19 mei 2022

Betreft: vragen ex art. 71 R.v.O.

Onderwerp: risico’s en effecten van de honingbij

Geacht college,

Op 18 mei jl. is bekend geworden dat de gemeente Amsterdam, op basis van onderzoek¹ van Stichting EIS, kenniscentrum voor insecten en andere ongewervelden, concludeert dat het noodzaak is het aantal honingbijen terug te dringen². De (overmatige) aanwezigheid van honingbijen verdringt namelijk wilde bijen en hommels, waarvan er veel met uitsterven bedreigd worden. De honingbij is ooit door de mens tot huisdier gemaakt vanwege zijn honing. ‘Hij is als de kip bij de vogels,’ in de woorden van David Kleijn, hoogleraar plantenecologie en natuurbeheer aan Wageningen Universiteit³. In Nederland komen 358 soorten bijen voor. De honingbij is er daar slechts één van, de rest zijn wilde bijen, verdeeld over hommels, zandbijen, metselbijen, wespbijen en nog veel meer groepen.

In eerder studies is het negatieve effect van de honingbij op wilde bijen en hommels reeds vele malen vastgesteld, er ontstaat namelijk een concurrentiestrijd om voedsel waarin wilde bijen en hommels het onderspit delven⁴. Doordat bestuiving door honingbijen minder effectief is dan wanneer dit wordt gedaan door wilde bijen en hommels lijdt ook de biodiversiteit hier onder. Plantensoorten die veel door de honingbijen worden bezocht hebben een lager reproductiesucces. Deze plantensoorten planten zich dus bij hoge dichtheden van honingbijen minder goed voort, met als gevolg op langere termijn dat de samenstelling van de vegetatie verandert⁵. De aanwezigheid van honingbijen leidt daarnaast ook tot overdracht van ziekteverwekkers (schimmels, parasieten, virussen) op wilde bijen en hommels, wat een negatief effect heeft op hommel- en wilde bijenpopulaties⁶.

Imkers zijn vaak met de beste bedoelingen begonnen met het houden van honingbijen, vaak vanuit volkstuinen of andere groene initiatieven. De impact van het houden van honingbijen kan echter wel, onbedoeld, een negatief effect hebben op wilde bijen en hommels. Dat wilde bijen en hommels ernstig bedreigd worden is overigens gevolg van meer zaken dan enkel het houden van honingbijen, de achteruitgang van de populaties is namelijk een optelsom van het verdwijnen van leef- en foerageergebied als gevolg van een verkleind habitat en vermesting en verzuring van de bodem (effect van stikstof) en gevolg van het gebruik van bestrijdingsmiddelen, voornamelijk in de landbouw. (Overmatige) aanwezigheid van de honingbij heeft aanvullend hierop ook een negatief effect op wilde bijen en hommels. Naar aanleiding hiervan hebben wij aan het College de volgende vragen:

Is het college het met ons eens dat het erg onwenselijk is dat (inheemse) wilde bijen en hommels uitsterven? Zo nee, waarom niet?
Is het college het met ons eens dat het (overmatig) houden van honingbijen in het algemeen een negatief effect heeft op ernstig bedreigde wilde bijen en hommels? Zo nee, waarom niet?
Is het college bereid om (te laten) onderzoeken of dat wilde bijen- en hommelpopulaties in Den Bosch, net zoals in Amsterdam, te lijden hebben onder (overmatige) aanwezigheid van honingbijen? Zo nee, waarom niet?

Namens de fractie van Partij voor de Dieren,

Eileen Samshuijzen

¹https://www.eis-nederland.nl/DesktopModules/Bring2mind/DMX/API/Entries/Download?command=core_download&entryid=1039&language=nl-NL&PortalId=4&TabId=563

²https://www.parool.nl/amsterdam/amsterdamse-strijd-tegen-honingbijen-registratiesysteem-en-verplichte-vergunning~b8a2c318/

³https://www.newscientist.nl/nieuws/wilde-bij-verslaat-honingbij/

⁴https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0222316

https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rspb.2016.1641?cpetoc=#sec-1

https://www.nature.com/articles/s41598-018-27591-y

https://link.springer.com/article/10.1007/s00442-019-04576-w

https://conbio.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/conl.12263?campaign=wolacceptedarticle

https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371%2Fjournal.pone.0189268

⁵https://www.nature.com/articles/s41598-019-41271-5

https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371%2Fjournal.pone.0189268

⁶https://www.nemokennislink.nl/publicaties/honingbij-besmet-wilde-hommel/

https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371%2Fjournal.pone.0189268

Indiendatum: 19 mei 2022
Antwoorddatum: 22 jul. 2022

Geachte mevrouw Samshuijzen,

In uw brief van 19 mei 2022 stelt u raadsvragen ex artikel 71 Reglement van Orde over: risico's en effecten van de honingbij.

Op deze vragen kunnen wij u het volgende antwoorden:

Vraag 1:	Is het college het met ons eens dat het erg onwenselijk is dat (inheemse) wilde bijen en hommels uitsterven? Zo nee, waarom niet?
Antwoord:	Ja, het college is het hiermee eens.
Vraag 2:	Is het college het met ons eens dat het (overmatig) houden van honingbijen in het algemeen een negatief effect heeft op ernstig bedreigde wilde bijen en hommels? Zo nee, waarom niet?
Antwoord:	Het college is bekend met de berichten waarin wordt gewezen op het effect van met name hoge dichtheden aan gehouden honingbijen op wilde bijen.
Vraag 3:	Is het college bereid om (te laten) onderzoeken of dat wilde bijen- en hommelpopulaties in Den Bosch, net zoals in Amsterdam, te lijden hebben onder (overmatige) aanwezigheid van honingbijen? Zo nee, waarom niet?
Antwoord:	In onze gemeente worden naar schatting tussen de 100 en 150 honingbij volken gehouden. Dat is een gemiddelde bezetting van ongeveer één volk per vierkante kilometer. Dat is veel minder dan in Amsterdam, waar volgens de berichten meer dan zes bijenvolken per vierkante kilometer zijn. Volgens de literatuur* is er sprake van een beduidend effect op wilde bijen bij dichtheden vanaf vier volken per vierkante kilometer. Het college ziet daarom geen aanleiding om hier verder onderzoek naar te doen.